jueves, 7 de noviembre de 2013

Karrantzako zuhaitzak ikasten: Haritz amerikarra (2)

Izen zientifikoa (latinez): Quercus rubra
Euskaraz: Haritz amerikarra (haritz gorria, amerikar haritza, ipar haritza)
Gazteleraz: Roble americano (roble rojo)
Ingelesez: American Oak (Northern Red Oak, Champion Oak)

Familia: Fagazeoak

       La Moradilla basoko haritz amerikarra     


   BEREIZKUNTZA ETA EZAUGARRIAK:   
*  Bere hostoek lobulu sakonak dituzte, punta-estuak; udazkenean kolore gorria hartzen dute (haritz gorria) eta haritz arruntarenak  baino askoz handiagoak izaten dira (12 - 22 cm. bitartekoak).
*  Zuhaitz honek azal leun eta argia du, pagoaren antzekoa; zuhaitz liraina eta garaia da (25 - 50 m-ko altuera), eta enborra lodia, apurkorra, hezea eta zuzena du.
*  Loreak txikiak eta gorriskak dira.
* Fruitua (ezkurra) udaberrian ateratzen da.  Zuhaitz honen ezkurrak zanpatuak dira eta kandugabeak. Ezkurra oboidea da eta 2 - 2,5 zentimetro bitarteko luzera du. Europako bere ahaidearen antzekoa izan arren garaiagoa da, oso handi eta dotorea.
     Haritz amerikarraren hosto dotoreak     
   ERABILERA:   
*  Bere hazkunde nabarmenagatik egur ekoizpenerako erabiltzen da. 
*  Zura haritz arruntarena baino kalitate txikiagoa da; batez ere, ardoa eta beste pattar batzuk (brandya) zahartzeko upelak egiteko erabiltzen da. 
*  Haritz amerikarren egurra, nahiz eta haritzarenak bezain onak ez izan, erdi mailako produktuak parketean erabiltzen dira eta onenak arotzgintzan.
     Karrantzako La Moradilla baso miresgarria     

   HABITATA eta HEDAPENA:   
* Jatorriz Ipar Amerikakoa da.
* Itsasoaren mailatik 600 metrora bitarteko guneetan koka daitezke lurzoru sakon, emankor eta hezeetan, baina ez putzutsuetan eta ahal izanez gero laiotz edo izotz berantiarreko arriskua duten guneetatik kanpo.
* Europan XVIII. mende hasieran sartu zuten eta haritz arrunta eta pagoaren lurretan landatu da (herri atlantikoetan).
* Bizkaian gehienbat zona altuetan landatu da, adibidez Urkiolan eta Otxandion. Karrantzan La Escrita azpian dagoen basoan, La Moradilla izenekoa, ikusgarri azaltzen da udazkenean; bertan erraz bereizten dira, euren hostotzak hartzen duen urre kolorearen eraginez.
     Eleder, Anartz eta Aner, haritz amerikarren hostotzan La Moradilla basoan 2011n     

   ERAGINA GIZARTEAN:   
* Zuhaitz honek ultzera, gastritisa eta hemorroideak sendotzen ditu.

   BASO-BERRITZEA eta TRATAMENDUA   
. Garbiketak lehenengo 4 urteetan.
• Formazio-mozketak, 3 edo 4. urtetik aurrera eta ondorengo urteetan 5 metroko enbor zuzena lortu arte.
• 9 eta 12. urteetan, sastraka-kentzea.
• 12. urtean, inausketa bajua.
• 20. urtean, hektareako 200 oin onenetan inausketa altua.
     Pando auzotik hurbil dagoen haritz amerikarra     

No hay comentarios:

Publicar un comentario

Nota: solo los miembros de este blog pueden publicar comentarios.

Related Posts Plugin for WordPress, Blogger...